DÜNYA SƏADƏTİ NƏDİR.

Dünya və Axirət səadəti hansı meyarlarla ölçülür.?
Səadət, bir insanın saglam, rahat, zövqverici və nemətlərlə dolu bir yaşayışa sahib olması kimi anlaşıldıgı üçün, onu bu cəhətdən iki qismə bölmək olar:zahiri və batini səadət.Zahiri səadət insanın bədəninin rahatlıgını təmin edən şeylərlə hasil olur. Batini səadət isə, insanın ruhunun və qəlbinin aramlıgıni yaradan şeyləri əldə etməklə hasil olur. Bu mövqeydən çıxış etsək, hətta dünya səadətinin əldə olunması üçün belə, batini səadətin şərtlərinin hasil olması lazımdır. Lakin insanların əksəriyyəti ruhi və qəlbi aramlıga ehtiyac duymadıqlarına görə, onlar üçün dünya səadətinin təmin olunması yalniz bədənin ehtiyaclarını qarşılayan zahiri nemətlərə yiyələnməklə tamamlanır. Belə insanlar yalnız bu nemətlər içində olub, ləzzət və zövq aldıqları zaman özlərini xoşbəxt hesab edirlər. Lakin belə düşünən insanlar tamamilə yanılırlar. Çünki, yalniz onların düşündüyü dunya səadəti insan üçün kifayət deyildir. İndi isə bu yetərsizliyin səbəblərini izah edək:
Dünyada zahirin səadət bir necə nemətin hasil olması ilə yaranır.Birincisi, bədən saglamlıgıdır. Bu insanın özünü xoşbəxt hiss etməsi üçün ən mühüm amildir.İkincisi zahiri gözəllikdir. hər bir insan gözəl olmasını, insanlar tərəfindən gözəlliyinə görə mədh olunmasını xoşlayır və bunu xoşbəxtliyinin əsas göstəricisi hesab edir. Üçüncüsü,onun məskən,qida,geyim,gəzinti, cinsi ləzzət , istirahət kimi ehtiyaclarını saglamaq üçün yaxşı sərvətə sahib olmasıdır. Bu amil dünya sədatinin təmin olunmasının ən vacib şərtidir. Çünki insanın bitib-tükənməyən arzu və istəklərinin yerinə yetirilməsi, kifayət qədər çox sərvət və malın olmasına baglıdər. Dördüncüsü isə, insanın cəmiyyətdə hörmət şöhrətinin artmasıdır ki, bu da elm,sənət, iş, karyera, qabiliyyət, əsil-nəcabət kimi şeyləri ələdə etməklə olur. İnsan nəfsini sevən varlıq oldugu üçün, cəmiyyətdə tanınıb şöhrət əldə etməyi özü üçün xoşbəxtlik amillərindən sayır. Bu sadaladıgız şeylər, hamısı zahiri səadətin hasil olması olub ,mənəvi səadətlə heç bir əlaqəsi yoxdur. Yəni bunlara yiyələnən insan dünyada özünü zahirən xoşbəxt görə bilər,amma heç vaxt dünyada ikən mənəvi səadətin nə oldugunu anlaya bilməz. Lakin qeyd etmək lazımdır ki, hətta dünya xoşbəxliyini insanın zehnində formalaşdıran bu zahiri nemətlərə yiyələnmək belə, insana dünya həyatında kamil və nöqsansız səadəti bəxş edə bilmir. Bunun xülasə olaraq uç səbəbi vardır: birincisi, axirət səadətindən fərqli olaraq dünya səadətini təmin edən nemətlər nə qədər insan üçün sevimli olsa da əbədi deyildir.Dünyada elə bir nemət yoxdur ki, insanın əlindən bir gün çıxmamış olsun. İnsanın həyatı müvəqqəti oldugu üçün onun qazandıgı nemətlərin gətirdiyi xoşbəxtlik də müvəqqəti olacaq. Bunu insan agılı ilə dərk etdiyi üçün nemətlərin faniliyi onun üçün qüssə,əzab və kədərə çevrilir.Ona görə də dünyada heç bir insan nöqsansız xoşbəxtliyə yetişə bilmir.İkincisi, xoşbəxliyinin açarı olan dünyanın nemət və ləzzətlər heç də insanın arzu etdiyi keyfiyyətdə olmur.Bunu bədənin ehtiyacını aradan aparan hər hansı ləzzəti daddıqdan sonra anlayırıq.Elə bil dünya neməti tapılmaz ki, onu görməyimiz onun haqqında eşitdiyimizdən üstün olsun.
Üçüncüsü dünya zövqləri və ləzzətləri şirin olduguna baxmayaraq,əldə olunması çətin və əzablıdır.Heç bir nemət rahatlıqla əldə olunmur və zövq verən hər bir neməti əziyyət verən başqa bir nəticəsi də olur.Ona görə dünyada xoşbəxtlik hesab olunan hər bir rahatliq,əziyyətlə, ləzzət isə acılıqla qarışmışdır və özünü xoşbəxt bilən insanlar bəzən,qəm və qüssəyə qapılır,əziyyət çəkir,dərdə bəlaya düçar olur.Belə oldugu halda dünyada səadətə yetişən birinin olmasına inanmaq olarmı?
və yaxud, bu fani dünyada mən xoşbəxtəm deyə bilən biri varmı?
KİM BU XOŞBEXTLİYİ QAZANDIGINI İDDİA EDE BİLER?

Səadət və bədbəxtlik insanın öz əlindədir.

Səadət və bədbəxtlik insanın öz əlindədir.

Allah təbarəku və təala Qurani-kərimdə insanları əldə edəcəkləri sonluq nöqteyi-nəzərindən iki qismə ayrıldıqlarını bildirmişdir; xoşbəxt və bədbəxt insanlar. Xoşbəxtliyi əldə etmək və bədbəxtlikdən uzaq olmaq insanın fitri meyillərindən oldugu üçün bütün insanlar heyatlarında əslində buna nail olmaga çalışırlar.Lakin insanların ciddiyyətlə buna dogru səy etmələrinə baxmayaraq onların əksəriyyəti dünya həyatında ona nail ola bilmirlər.Bəzi insanlar bunu heyatda olduqları zaman dərk edə bilir və həyatı üçün dönüş yaradaraq səadət hesab etdiyi aldadıcı nəaliyyətlərindən əl çəkib, əsl, həqiqi və daimi olan səadətə dogru yönəlir.Təbiidir ki,
bu dönüşün özü də asan bir şey olmayıb, insanın müəyyən qənaətlərə qəti şəkildə gəlməsindən sonra baş verir və nəticədə O, son dərəcə istiqamətli bir yol tutub, səadətli br sonluga çatdır. Bəzi insanlar isə xoşbəxlik açarı hesab etdiyi nəaliyyətlərin o qədər təsiri altinda qalırlar ki, heç vaxt bəsirət əldə edib, bunların aldadıcı oldugunu gorə bilmirlər. Onlar dünya həyatlarının sonuna qədər əbədi səadətlə nəticələnəcək qənaətləri ( yəni qəti dəlilləri) öz içlərində hasil edə bilmirlər və dünya və axirət bədbəxtçiliyinə özlərini məruz qoyurlar.Ona görə də aldadıcı nəaliyyətlərin ardıyca gedənlər zahiri və dünyəvi zövqlərin verdiyi məcazi xoşbəxtliyi qurtuluş bilib ondan bərk-bərk yapışırlar, aldadıcı nəaliyyətlərin kifayət olmayacagını dərk edənlər isə,bununla razılaşmayıb, həqiqi səadət üçün qənaətbəxş olan nəaliyyətləri əldə etmək üçün səy edirlər və sonunda əbədi xoşbəxtliyi qazanırlar. İndi, həyatda hər bir insana keçici səadət olan dünya zövqləri ilə real və daimi səadətə səbəb olan mənəvi zövqləri ayıra bilən qəti qənatlərin nələr olmasını ayırd edə bilmək düşür... Bunun üçün birinin yalan, digərinin dogru oldugunu bizə sübut edən dəlillər lazımdır.Hər bir insan bu dəlilləri öz içində tapa bilmə bacarıgı ilə xəlq olunmuşdur.Allah heç bir insanı anlaya bilməyəcəyi bir məsuliyyətlə yükləməz....

HİKMƏT PEYGƏMBƏRLƏRƏ VERİLƏN ÖZƏLLİK

Hikmet peygemberlere verilen bir menevi feziletdir.
هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِّنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِن كَانُوا مِن قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُّبِينٍ

Ummilərə ( yazib oxuma bilmeyen ərəblərə) özlərindən bir peygember göndərən Odur.( Bu Peygəmbər ) Əvvəllər açıq-aşkar azgınlıqda olsalar da, onlara (Allahın) ayələrini oxuyar, onları (qəlblərini hər cür çirkinlikdən təmizləyər) təzkiyyə edər, onlara Kitabı və hikməti öyrədər.( cümə. a. 2)
Bu ayədə əvvəlcə peygəmbərin dərs oxumayan savadsız bir qövm içərisində çixarıldıgı bildirlir. Ummi kəliməsi quranda,  bu mənanı bildirərək, doguşdan yazıb oxuma bilməyən , dövrün elm inkişafından bixəbər olan bir qövmi tanıtdırmaq istəyir. Peygəmbər də bu qövmün içərisində böyüdüyü üçün heç bir kəsdən elm və təhsil almamış ,zahirən yazıb oxumaq bacarıgına sahib olmamışdır. Peygəmbərin bu özəlliyi, onu Qurani-kərim kimi, çox dərin bilgi və həqiqətləri, elmi sirləri, keçmişə və gələcəyə aid qeybi hadisələri ,insanın ictimai, fərdi, mədəni, ailəvi həyatı ilə əlaqədar olan bütün bilgiləri özündə dolgun şəkildə ehtiva edən bir kitabı,öz tərəfindən uydurmasını iddia etməyi mümkünsüz edərək , buna heç bir əsas qoymur. Ona görə Allah son kitabını , bütün bəşəriyyətə möcüzə olsun deyə , həyatını cahil ərəblər arasında sürmüş,kiçik yaşlarından yetim qalmış,yetginlik yaşında çobanlıq etmiş və heç bir ustad görməmiş ,sadə həyat tərzi sürən bir insana
nazil etmişdir.Hansı ki, onun tərbiyyəsi və bilikləndirilməsi bilavasitə onun özünə aiddir. Yəni Allah peygəmbərin qəlbini saff bir lövhə kimi qorumuş, sonra bu lövhəni istədiyi bilik, hikmət və mənəviyyatla doldurmuşdur. Qısa olaraq peygəmbərin ummi olmasının mənası budur.
Daha sonra bu ayədə peygəmbərin bir neçə özəllik və vəzifə ilə qövmünün içərisinə gəldiyi bildirlir, bunlar aşagıdakı xüsusiyyətlərdir;
1.Ayələri insanlara oxumaqla yükümlüdür.Deməli ayələri oxumaqla insanların qəlbi quranın ecazkar xitabının təsiri ilə haqqa dogru yönəlir. Bu birinici xüsusiyyətdir.
2.İnsanların qəlbini hər cür günah,çirkinlik və əxlaqi rəzalətlərdən təmizləmək. Bu xüsusiyyətin kitab və hikməti öyrətməkdən öncə zikr olunması zənnimcə əbəs deyildir. Çünki, insanların qəlbi də qablar kimidir. Elm , Hikmət, nəsihət qəlbdə düzgün anlaşılıb, qəlbi dogru yola yönəldə bilməsi üçün,qəlbin əvvəlcə safflaşması lazımdır.Əyər belə olmasa qəlbin rəzalətlərlə bulanıq olan halı elm,hikmət və nəsihəti də oldugu kimi deyil ,dəyişikliyə ugradaraq qəbil edəcək və düzgün olmayan məqsədə görə onlardan isitifadə edəcək.
3.Bu mərhələdə Peygəmbər insanlara kitabı anlatmaq,onun ehtiva etdiyi elmi,fiqhi, ictimai, mənəvi maarifi insanların anlaya biləcəyi şəkildə onlara izah etməklə vəzifəlidir.Çünki quranda dərin mənalı həqiqətlər vardır ki , bu da peygəmbərin bəyanı ilə aşkar olmalıdır.
4.Peygəmbər dördüncü məqamda insanlara hikməti bəyan etməklə yükümlüdür. Hikmət peygəmbərin sünnəsidir ki, bununla insanlar həyata və dinə aid olan her şeyin düzgün, haqqa uygun olan şəklini öyrənib əməl edərlər. Peygəmbər hikməti öyrətməklə insanlıga dünya və axirət səadətinə yetişməyin yollarını bəya edir ki, bu da peygəmbərin, qövlü,davranışı və iqrarından ibarət olnan sünnəsi ilə əldə olunan bir dəyərdir.