NAMAZ NƏFSIN PAKLANMA VASITƏSIDIR.

Təzkiyeyi Nəfs vasitəsi: Namaz

İnsan, çox uca şəfqətli yaradanı qarşısında çox gücsüz bir varlıq sayılır. Bu naçiz məxluqu bənzərsiz Allahın əzəməti ilə uygunlashdiran isə namaz və duadır. Namaz, Canın Canan qarşısındakı huşusunun göstəricisidir. İnanın könülünü quru buludlar və kədərlər örtdüyündə yalnız eşq mehrabında qılınan namazın xoş qoxusu insanı hüzura qovuşdurarkən Allahı xatırladan gözəl çiçəkləri, könül bağçasında yaşıllaşdırır. Namaz, İlahi rəhmətin əngin dənizindəki insan niyazının coşğulu əks olunmasıdır. Ucalıgın çətinliklərlə dolu yolu ancaq eşq ilə çırpınan namazın qanadları ilə uçaraq qət edilə bilər. Niyə namaz qılırıq, sualı hər kəsin zehinini qarışdırır ola bilər. Maddi həyatın gündəlik problemləri bir çox zaman insanları sıxarkən, kədərləndirir. Bu vəziyyətlərdə insan əmin və bir o qədər dinc bir mühit arzulayır. Bu istəklərə qovuşmaq üçün hər kəs bir şeylərə sığınır, bəziləri oxuyarkən, bəziləri musiqi dinləyir, digərləri isə bəlkə də tək qalaraq problemlərinə həll axtarır. Lakin bunların təsiri daimi deyil. İslam həyatın keşmekeşleri və problemlərindən xilas olmaq üçün hər vaxt axmaqda olan dum-duru bir bulaq insanlara təqdim edir. Bu bulaqda könüllər və ruhumuzu yuyub duruladığımız təqdirdə sonsuz güvən və paklığa çatarıq. Bu abi- həyat, namaz Allah ilə əlaqə yaratmaqdır. İngilis araşdırmaçı Henry Lenk, 10 mini aşan günahkar və depressiya keçirən insan üzərinə etdiyi araşdırma nəticəsində belə deyir: İndi insanların həyatındakı dini inancların təsiri və əhəmiyyətini indi çox yaxşı anlayıram. Etdiyim bütün təcrübələr və təhlillərdə əhəmiyyətli bir mövzuya çatdım, o da dini inanclara bağlı olanlar və ya davamlı ibadət məkanlarında olanların uca bir şəxsiyyətə sahib olmalarıdır. Amerikada sinir xəstəlikləri mütəxəssis doktor Edwin Fredrik Pawzer belə deyir:
Biz, dünyanın ən tanınmış və ağıllı həkimlərinin müalicəsindən aciz qaldıqları bir çox hadisə ilə qarşılaşırıq. Lakin söz mövzusu xəstələrin yaxşılaşmasındakı ən əhəmiyyətli faktor, bir möcüzə yaradan onların Allah ilə olan əlaqələri və etdikləri dualarıdır.

Başqa bir ifadə ilə namaz qılmaq və bunu gündə bir neçə dəfə təkrarlamaq insanın ruhunu sakitləşdirən və hüzura qovuşduran ən təsirli proqram olduğu xüsusilə namaz qılanlar üçün çox açıq bir mövzudur. Əslində ağılın insanın şəxsiyyətini ortaya çıxardığı kimi namaz da insanın mənəvi ehtiyaclarını qarşılayır. Buna görə İslam peyğəmbəri Hz. Məhəmməd (səv) namazı, göz bəbəyi olaraq təriflərkən belə buyurur: Hər şeyin bir çöhrəsi var, dinin də çöhrəsi namazdır. Bu çöhrənin gözəlliyi və camalını qorumağa çalışın. Hədislərdə də izah edildiyi kimi namaz vaxtı yaxınlaşdığında Rəsulullah (səv) belə buyururmuş: Ey Bilal, bizləri namazla hüzura qovuşdur. Ayrıca Nəbiyi Əkrəmin kədərləndiyində namaz qılaraq Allahdan kömək dilədiyi də izah edilir. Namaz qılaraq ürəklərin gözəlləşdiyi və yaxşılıqlara alışdığı bir mühitə yaxınlaşılır. İnsanoğlu namaz qılarkən müqəddəs İlahi gücə bağlanır, könülü və ruhu gözəlliklərə doğru olan bir hərəkətin başladığını hiss edir. Quran Kərim namazın, insanları bütün pis hərəkətlərdən saxladığı və cinayət törətmə mühitini azatdığını ifadə edir. Buna görə din alimləri namazı, eqoist istəklərlə mübarizə üçün ən möhkəm dayaq, iradənin gücləndirilməsi üçün ən böyük təcrübə olaraq ifadə edirlər. Əslində namaz, təmizlik, dəstəmaz almaq, əllər və üzü yumaq, dişləri fırçalamaq və təmiz paltarlar geymək kimi gözəl sifətlərlə insanda kök salır. Hər nə qədər namazın sözləri və hərəkətlərinə diqqət yetirilsə, könülü şəffaflaşdırma və cilalanılmasında bir o qədər daha təsirli olur. Ayetullah Seyid Əli Xamenei xalq və səlahiyyətlilərin diqqətini namazın əhəmiyyətinə çəkərək belə deyir: Bu uca vəzifədə özümüzü hesaba çəkməli və sınamalıyıq. Bir bağbanın müvəffəqiyyətini sınamaq, yetişdirdiyi meyvələrin keyfiyyətinə bağlıdır. İnsanı yetişdirən bu vacib çağlayan bir bulaq kimi hər kəsin həyat və könülünü ümidin təzə çiçəkləri ilə bəzədiyi zaman müsbət nəticələr əldə edilər. Təbii ki namaz qılmaq, məkanın qəsb yolundan qazanılmaması, namaz qılanın təmiz paltar geyməsi və başqalarının haqqlarına riayət edilməsi kimi digər bir çox şərtə bağlıdır. Bu şərtlərin hər biri də insanı digərlərin məhrəmiyyətinə toxunmaga maneə törədir. Bu mövzu namazın ictimai əlaqələrin yaxşılaşmasında, ayrıca həyatın hər ölçüsündə ədalətə diqqət yetirilməsindəki təsiri gözlər önünə çəkir.
(tibyan.net)

İNSANI ALLAHTANIMA VƏ DİN HAQQINDA ARAŞDIRMA ETMƏYƏ VADAR EDƏN SƏBƏBLƏR

Birinci Dəlil:

Fitrətdən qaynaqlanan  araşdırma  şüuru

İnsanı Allah Təalanı tanımaya və onu bu kimi mövzularda araşdırma etməyə məcbur edən şey, onun öz yaradılışı və fitrətidir. Başqa bir deyişlə insan ağılı öz zatində olan meyillərlə bu cür araşdırmalara girmiş və girmək məcburiyyətindədir də.

O meyillərdən biri, insanın  araşdırma şüuruna sahib olma instinktidir. Bu instinkt istisnasız hər insanda vardır. İnsanoğlu dünyaya gəldiyi andan etibarən ətrafında olan varlıqların nə olduqlarını, onların və özünün necə meydana gəldiyini və sonunda nə olacaqlarını anlamağa çalışar. Bunu qavramaq onun üçün ən böyük məqsəd sayılmaqdadır. Bu instinkt də uşaqlıqdan insanda oyanmağa başlar. Uşağın ata və anasını sual yağışına tutması, həqiqətdə  bu instinktin məcbur etməsi nəticəsidir. Əlbəttə bu instinkt hər şəxsdə var olmasına baxmayaraq, bütün insanlarda bərabər dərəcədə olmaya bilər və hər dövrdə iş sahəsini dəyişə bilər. Məsələn, uşaqlıq yaşlarında uşağı sadə şeyləri öyrənməyə məcbur edən bu instinkt, daha sonraları dərinləşərək insanı daha dərin və ağır şeyləri bilməyə məcbur edər. İşdə insanı Allah Təalanı tanımaya və bu kimi mövzularda araşdırma etməyə  cəlb edən ən böyük faktor da bu duyğudur. Çünki, qavrayış səviyyəsi yüksələn hər insanın zehinində bu dəfə; "Mən nəyəm? Bu aləm nədir? Haradan gəldik? Bizi var edən biri varmı? Hara gedəcəyik?" kimi suallar doğular və bunlara müsbət və ya mənfi bir cavab tapana qədər rahatlıq tapa  bilməz. O halda insan ağılı, yaradılışı gərəyi Allahı axtarmaq məcburiyyətindədir.

İkinci Dəlil:

Mümkün zərərdən qaçınma duyğusu

İnsanı bu sahədə araşdırmaya məcbur edən ikinci bir faktor da, yenə insanın öz yaradılışında olan mümkün zərərdən qaçınma və ola biləcək bir faydanı əldə etmə duyğusudur. Yəni, insan ağlı, doğuşdan hər hansı bir zərər ehtimalı olduğunda, xüsusilə də əhəmiyyət veriləcək bir zərər olduğu söz mövzusu isə, onu önləyici tədbirlərə baş vurar. Ola biləcək bir faydayla qarşılaşınca da onu əldə etmə yollarını araşdırar. Bu duyğu və ağılın bu hökmü hamımızda var. Məsələn, ola biləcək bir zəlzələ və ya sel qarşısında tədbir görməmiz və ya səhlənkarlıqdan ötəri əldə olunacaq bir faydanı qaçırdığımızda özümüzü qınamamız, bu duyğudan və ağılın bu hökmündən qaynaqlanar.

Bu duyğuya sahib olan insan, bir sıra çox möhtərəm, sadiq, dürüst və son dərəcə üstün ağıl və məlumat sahibi olan insanların, Allah tərəfindən göndərilən peyğəmbər olduqlarını iddia edərək, insanları Ona iman gətirib, Onun əmrlərinə itaət etməyə dəvət etdiklərini, Ona inanıb itaət edənlər üçün böyük mükafatların, kafir olub üsyan edənlər üçün də böyük və acı  verici əzabların olduğunu irəli sürdüklərini, üstəlik həm onların özlərinin bu yolda sabitqədəm olduqlarını, həm də doğru, ağıllı, məlumatlı kəslərin onlara iman edib uyduqlarını gördüyündə, istər istəməz içərisində onların sözünün doğru ola biləcəyi ehtimalı doğular və bu səbəblə öz yaradılışında olan bu duyğunun gərəkcəsi ilə ağlı, ona bu mövzuda lazım olan araşdırmanı edib tədbirli olmasını əmr edər. İşdə bu duyğu, insanı xüsusi olaraq Allah Təbarəku və Təala, ümumiyyətlə də din haqqında araşdırma etməyə məcbur edən, insanın öz yaradılışından qaynaqlanan ayrı bir faktorudur.

Üçüncü Dəlil:

Təşəkkür Duyğusu

İnsanı Allah Təalanı tanımaya sövq etdirən bir başqa faktor da, insanın yaxşılıq qarşısında minnətdar olma duyğusu və insan ağılının, hər yaxşılıq və nemət qarşısında yaxşılıq edənə və nemət sahibinə təşəkkür etmənin lazımlılığına dair olan hökmüdür. Beləki  bu duyğu və ağılın bu hökmünün gərəkçəsi olaraq, hər insan özünə edilən yaxşılıq qarşısında minnət duyaraq  yaxşılıq edənə təşəkkür edər.

Digər yandan insanoğlu, dünyaya gözünü açdığı andan etibarən özünün faydalanması üçün hazırlanan nemətlərin sayılmasının qeyri-mümkün olduğunu görər və istər istəməz sahib olduğu bu duyğu gərəyincə ağılı, ona bu nemətlərin sahibinə təşəkkür etmə əmrini verər. Nemət sahibini tanımadan da ona təşəkkür etmək mümkün olmadığından; ağılı onu bu nemətləri özü üçün hazırlayanı tanımaq və bu mövzuda araşdırma etmək məcburiyyətində buraxır.  Beləliklə insan nemət sahibini tanımaq üçün  araşdırmaya başlayar.

Buna görə, insanın Allah Təalanı tanıma istəyi və ümumiyyətlə dini araşdırması onun öz ağılından və fitrətində olan duyğulardan qaynaqlanar.

Beləcə bəzi materialistlərin irəli sürdükləri; "İnsanı din mövzusunda araşdırmaya dogru çəkən və dinə yönəldən bir sıra xarici faktorların olduğuna" dair görüşlərinin batil olduğu ortaya çıxmaqdadır. Lakin biz yenə də aşağıda onların irəli sürdükləri faktorları ələ alaraq qısaca araşdıracağıq.

(1)- İxlas Surəsi

(2)- Hədid: 1-3

(3)- Həşr: 22-24

(4)- et/ət-Tövhid: s. 25

(5)- uyuni əxbarı rıza s. 99, Bihar-ül Envar c. 3 s. 10