Imam Musa (e/s)in xəlifə Harun ilə söhbətindən bir hissə

Harun özünə çatan bəzi yalan sözlər üzərinə İmam Musa ibni Cəfər aleyhissələmin həbs olunmasını əmr etdi. İmam aleyhissələm, Harunun məclisinə girdiyində Harun, İmamın tərəfdarlarının yaraşmaz hərəkətlərlə günahlandırıldığı uzun bir şikayətnaməni İmam aleyhissələmə verdi. İmam aleyhissələm onu nəzərdən keçirdikdən sonra belə buyurdu:

Ey Əmr-əl Möminin, [1] biz daim əleyhimizə isnad edilən böhtanlarla sınanıb sınanan bir ailəyik. Rəbbimiz bağışlayan və (sirləri) örtəndir. Qullarının sirlərini, hesab vaxtına qədər açmaq istəməmişdir; o gün nə mal və nə də uşaqlar bir fayda verəcək; ancaq Allaha  salim bir ürəklə gələnlər xaric.

Daha sonra İmam aleyhissələm belə buyurdu:

Atam atasından, o da Əli aleyhissələmdən, o da Peyğəmbər salla'llaahu əleyhi və alihdən belə nəql edir: "Qohum qohumla görüşüb musafaha etdiklərində əvvəl ıztırap meydana gəlir. Sonra bu ıztırap sakitləşər. Əgər Xəlifə uyğun hesab edirsə mənimlə görüşüb musafaha etsin.

Harun taxtından aşağı enib sağ əlini İmama uzadaraq İmamın sağ əlindən tutdu, sonra İmama sarıldı və sağ tərəfində oturdub belə dedi:

"Şahidlik edirəm ki siz doğru danışansınız, atanız doğru danışandır, babanız doğru danışandır və Rəsulullah salla'llaahu əleyhi və alih də doğru danışandır. İçəriyə girdiyinizdə haqqınızda çatan xəbərlərdən ötəri sizə çox əsəbiləşmişdim. Lakin danışdığınızda və əl verdiyinizdə artıq hər şey ürəyimdən silindi və sizə qarşı olan hirsimin yerini məmnuniyyət aldı."

Harun bir müddət susduqdan sonra belə dedi: "Abbas və Əli haqqında sual soruşmaq istəyirəm.

Abbas, Rəsulullahın əmisi və atasının öz qardaşı olmasına baxmayaraq niyə  Əli, Peyğəmbərin mirasına ondan daha üstün oldu?"

İmam aleyhissələm, Haruna:

"Məni cavab verməkdən azad et" buyurdu.

Harun: "Vallah azad etmərəm, cavab ver." dedi.

İmam aleyhissələm: "Əgər məni azad etmirsənsə, elə isə mənə zəmanət ver." buyurdular.

Harun: "Zəmanət verdim." dedi.

İmam aleyhissələm buyurdu ki:

Peyğəmbər salla'llaahu əleyhi və alih, hicrət etməyə gücü olub da hicrət etməyən kimsəni, mirasdan məhrum etmişdir. Sənin atan Abbas iman etdi, lakin hicrət etmədi. Amma Əli aleyhissələm həm iman etdi və həm də hicrət etdi... Allahı Təala (Quranda) buyurmuşdur ki: "İman edib də hicrət etməyənlər, onlar hicrət edənə qədər, sizin onlarla heç bir vəlayət (və miras) əlaqəniz yoxdur. "[2]

Harunun rəngi dəyişib belə dedi:

"Niyə siz, atanız Əliyə intisab edilmir də (ana tərəfindən) ceddiniz olan Rəsulullah salla'llaahu əleyhi və alihə intisab edilirsiniz (özünüzü peyğəmbərin övladı bilirsiniz)?"

İmam Musa  Kazım aleyhissələm belə buyurdu:

Allahı Təala, Məryəm oğulu İsa Məsihi, Hz. İbrahim peyğəmbərə, insan əli toxunmayan bakirə anası Məryəm vasitəsiylə isnad etmişdir. Allah Quranda buyurur ki:

Onun (İbrahimin) soyundan Davudu, Süleymanı, Eyyubu, Yusufu, Musanı və Harunu doğru yola hidayət etdik və biz, yaxşılıq edənlərə beləcə mukafatlandırırıq. Və Zəkəriyyəni, Yəhyanı, İsanı və İlyası da (hidayət etdik). Onların hamısı salehlərdəndir. "[3]

Allahı Təala Hz. İsanı, tək anası vasitəsi ilə Xəlili İbrahimə isnad etmişdir. Necə ki Davud, Süleyman, Eyyub, Musa və Harun aleyhissələm də ata və anaları yoluyla Hz. İbrahimə isnad edilmişdir. Allahı Təalanın Hz. İsanı, tək ana vəsiləsi ilə Hz. İbrahimə isnad etməsi, Hz. İsa üçün uca bir mövqe və fəzilətdir. Allahı Təala, Hz. Məryəm hekayəsində də belə buyurmuşdur: "Mələklər, ya Məryəm, Allah həqiqətən də səni seçdi, arıtdı və  aləmlərdəki qadınlara üstün etdi. "[4]

(Bu üstünlük) başqa insan vasitəçiliyi olmadan Hz. İsa vəsiləsiylə olmuşdur. Beləcə Rəbbimiz Hz. Fatiməni də seçdi, onu tərtəmiz etdi və cənnət əhlinin gənclərinin əfəndiləri olan Həsən və Hüseyn vəsiləsi ilə də onu aləmlərdəki bütün qadınlardan üstün etdi.

Harun bu sözlərdən narahat olub belə dedi: "İnsanın humusu sahibinə verməməsi səbəbiylə anası və ya atası tərəfindən ona (nütfesine) bir pozuqluğun daxil olduğunu haradan çıxarırsınız.?"

İmam aleyhissələm:

"Bu elə bir məsələdir ki səndən başqa heç bir sultan bundan sual etməmişdir. Ey Əmr-əl Möminin, nə Teym, nə Adiy (Əbu Bəkir və Ömər) və nə də Məni Ümeyye xəlifələrindən heç bir kimsə, bu məsələdən sual etməmişdir; bu sirrin açılmasını məndən istəyə."

Harun: "Əgər sirrin sənin tərəfindən açıldığını öyrənsəm, verdiyim zəmanəti geri götürərəm." dedi.

İmam aleyhissələm də:

"Bunu qəbul edirəm." buyurdu.

Harun:

"Zındıklar (Allah və axirətə inanmayanlar) İslamda çoxalmışdır, bizə çatan xəbərlərə görə onlar sizlərə mənsubdur; siz Əhli Beytin nəzərinə görə "Zındık kimdir?" dedi.

İmam aleyhissələm:

"Zındık Allahı və Rəsulunu inkar edən yəni Allaha və Resilinə ilə düşmənlik edən kəslərdir. Allahı Təala buyurur ki:

"Allaha və axirət gününə inanan bir birliyi Allah və peyğəmbərinə qarşı düşmənlik və müxalif çıxan birini sevər tapa bilməzsin və istəsə onlar, ataları, yaxud oğulları, yaxud qardaşları, yaxud da tayfalarından olsun. .."[5]

Mülhid də, tövhiddən ilhada (dinsizliyə) yönələn kəslərdir."

Harun: "Söylə baxaq, ilk mülhid və zındık olan kimdir?" dedi.

İmam aleyhissələm:

"Göydə, ilk mülhid və zındık olan, şeytanı laindir; Allahın seçmə qulu olan Hz. Adəmə qarşı qürurlanıb belə dedi: "Mən ondan daha xeyirliyəm, məni atəşdən halkettin, onu isə palçıqdan yaratdın. "[6] Şeytan, Rəbbinin əmrindən çıxıb mülhid oldu. Və onun soyu bu ilhadı, qiyamətə qədər bir-birlərindən miras al/götürdülər."

Harun: "Şeytanın soyu da vardırmı?" dəyincə, İmam aleyhissələm: "Bəli vardır." buyurdu. "Allahın (bu) kəlamını eşitməmişsənmi?

xatırla o zamanı ki biz mələklərə, Adəmə səcdə edin dedik iblisdən başqa hamısı səcdə etdi; o, cin taifesindendi və Rəbbinin əmrindən çıxdı. Məni buraxıb da onu və soyunu, dostmu əldə edirsiniz? Halbuki onlar, sizə düşməndir; Allahı buraxıb şeytanı dost əldə etmək, zalımlar üçün nə də pis bir rəftardır. Nə göylərlə yerin yaradılışına şahid etdik onları və nə də özlərinin yaradılışına; insanları doğru yoldan sapdıranları da özümə köməkçi  etmərəm. "[7]

Onlar, Hz. Adəmin soyunu,  axmaq sözləri və yalanları ilə sapdırırlar, (bununla birlikdə) Allahın birliyinə də şahidlik edirlər. Necə ki Allahı Təala onlar haqqında belə buyurmuşdur:

"Əgər onlardan, "göyləri və yeri kim yaratdı?" deyə soruşacaq olsan əlbəttə "Allah" deyəcəklər. De ki, bütün həmdlər Allaha məxsusdur. Lakin onların çoxu bilməzlər. "[8]

Yəni onların cavabı, təlqin,  adət və dildə söyləməkdən başqa bir şey deyil. Elmi olmayan bir kimsə, şahidlik etsə də yenə şəkk, həsəd və inad içərisindədir. Bunun üçün ərəblər belə deyir: "Bir şeyə cahil olan, ona qarşı düşmən olar. Bir şeyi acizliyindən tərk edən də onu ayıblayar və onu inkar edər." Bu onun cahilliyindən qaynaqlanar.

(İmam aleyhissələmin, Qazı Ebi Yusuf ilə də uzun bir danışması vardır, lakin kitabın mövzusuna uyğun olmadığı üçün onu nəql etmədik.)

Daha sonra Harun belə dedi:

"Atalarının haqqı hörmətinə, işlərimizin axışı haqqında əhatəli və qısa (yəni hər mövzuda problemlərimizə həll yolu ola biləcək bəzi) sözlər buyurun."

İmam aleyhissələm: "Bəli olar." dedi. Kağız qələm gətirdilər və İmam belə yazdı:

"Bismilləhir-rahmənir-rahim.

 Dinlərin bütün məsələləri dörd qisimdir:

1- İxtilafı olmayan və ümmətin də zərurətinə icma etdiyi və özünə ehtiyac duyduğu (qəti və açıq) məsələlər.

2- İttifaq edilmiş hədislər ki, hər şübhənin təqdim edilməsi lazım olan  qaynaqdır və hər hadisənin hökmü ondan çıxarılar və bu isə bütün ümmətin ittifaq etdiyi xüsuslardandır.

3- Şəkk və inkar edilməsi mümkün olan məsələlər ki bunların yolu, əhlindən izah istəməkdir. Bu növ məsələlərdə fikirini göstərmək istəyən, şərh və təfsirinə ittifaq edilmiş Allahın kitabından və ya heç bir ixtilafı olmayan sünnədən dəlil gətirməlidir.

4- Ağılların, doğruluğunu te'yid etdiyi, ümmətin xas və ammesinin də onda heç bir şekke və inkara getməyəcəyi bir qaidə.

Bu iki məsələ (icması    qəti olan məsələlər ilə şübhəli olan məsələlər), tövhid və tövhiddən aşağıdakı məsələlərin, sıyrıq diyeti və ondan üstdəki məsələlərin bütününü ehtiva etməkdədir. Elə isə  qarşılaşdığın hər dini məsələni, dəlili sənin üçün sabit olsa qəbul


et.  doğruluğu gizli qalan məsələləri isə rədd et. Kim bu üç məsələdən (icma edilən məsələ, ittifaq edilən sünnə və ağılın, doğruluğunu te'yid etdiyi qaidədən) birini sözünün isbatı üçün qoysa ən üstün və açıq bir dəlil qoymuşdur. Allah, Təala Peyğəmbərinə belə buyurmuşdur: "De ki ən üstün və açıq-aşkar dəlil, Allahındır. Əgər o diləsəydi əlbəttə hamınızı doğru yola sövq edərdi. "[9]

Açıq-aşkar bir dəlil cahilə təqdim edilsə alimin, elmi ilə onu anladığı kimi cahil də cəhaləti ilə onu anlar. (Fitrətə uyğun qəti dəlillərin doğruluğunu hər kəs bilər və təsdiq edər.) Çünki Allah ədalətlidir; zülm etməz; qullarına bildikləri şeylə dəlil gətirər və onları anladıqları şeyə dəvət edər; bilmədikləri və anlamadıqları şeyə deyil."

Bu görüşmədən sonra Harun, İmamı mükafatlandırıb geri göndərdi.

(Bu mövzuyla əlaqədar hədis çox uzundur. Lakin biz bu miqdarıyla kifayətləndik).                                          (TUHƏFUL-UQUL KİTABI) 

Mufəzzəl ibn Ömərin şiələrə tövsiyyəsi

Ortağı olmayan yeganə Allahdan çəkinməyi, Allahdan başqa bir ilahın olmadığına, Məhəmmədin ONun qulu və elçisi olduğuna şahidlik etməyi sizə tövsiyə edirəm. Allahdan çəkinin. Gözəl söz söyləyin. Allahın razılığını axtarın; qəzəbindən qorxun; sünnəsini (vasvasılıq göstərərək) qoruyun; sərhədlərini aşmayın. Bütün işlərinizdə Allahı göz  önündə saxlayaraq, lehinizə və əleyhinizə olan qəza və qədərinə razı olun.

Bilin ki,  mərufa(yaxşılıqlara) əmr və münkərdən(pisliklər) nəhy etmək üzərinizə düşən bir vəzifədir.

Diqqət yetirin, sizə lütf edənə,daha çox lütfkarlıqda ol . Sizə pislik edənin  günahından  keç və xalqın sizə qarşı etməsini sevdiyiniz hərəkəti onlara edin.

Gücünüz çatdığı qədər xalqla yaxşı dolanmağa çalışın. Öz əleyhinizə olan bir bəhanə meydana gətirməməyə siz daha layiqsiniz. Allahın dinini öyrənməniz, haramlardan qaçınmanız, sizinlə yoldaşlıq edənə qarşı, istər yaxşı olsun istər pis, gözəl davranmanız üzərinizə düşən bir vəzifədir.

Tam bir vərəyə sahib olmağa çalışın. Çünki dinin ölçüsü vərə' (şübhəli və haram şeylərdən çəkinmək)dır. Namazları vaxtlarında qılın və fərzləri sərhədləriylə əda edin .

Allahın sizə fərz etdiyi və razılığına səbəb olan şeylərdə qüsur etməyin. Hz. Sadiq aleyhissələmin belə buyurduğunu  eşitdim: "Allahın dinində məlumat sahibi olun, köçərilər kimi olmayın. Çünki kim Allahın dinində məlumat sahibi olmazsa Allah qiyamət günü ona (rəhmət gözüylə) baxmaz."

Zənginlikdə və kasıblıqda   orta səviyyəli olun. Dünya malının bir qisimiylə axirətinizə hazırlıq edin. Hz. Sadiq aleyhissələmin belə buyurduğunu  eşitdim: "Bunun (dünyanın) bir qisimiylə buna (axirətə) hazırlıq edin; xalqın üzərinə yük olmayın."

Oturub qalxdığınız şəxslərin hamısına yaxşılıq edin  və onlara gözəl davranın. əsla zülm etmeyin. İmam Sadiq aleyhissələm belə buyururdu: "Cəzası ən tez çatan pislik, zülmdür."

Allahın oruc və namaz kimi fərz etdiyi  vacibləri, yerinə yetirin. Fərz olan zəkatı əhlinə çatdırın. İmam Sadiq aleyhissələm buyururdu ki: "Ey  Mufazzal, səhabələrinə də ki: Zəkatı əhlinə versinlər; mən əllərindən çıxanın zaminiyəm."

Məhəmməd salallahı əleyhi və alihin Əhli Beytinin vəlayətinə sarılın. Bir-birinizlə aranızı islah edin. Bir-birinizin qeybətini etməyin. Bir-birinizi ziyarət edin. Bir-birinizi sevin. Bir-birinizə lütfkarlıqda olun . Bir-birinizlə görüşün. Bir-birinizlə danışın. Bir-birinizdən bir şeyi gizləməyin. Bir-birinizlə əlaqəni kəsməkdən, bir-birinizə incinməkdən çəkinin. Çünki mən Hz. Sadiq aleyhissələmin belə buyurduğunu eşitdim: "Allaha and olsun ki şiəmizdən olan iki adam bir-birindən küsərək ayrılmazlar, məgər ki mən onların birindən teberri edər və lənətləyərəm. Ümumiyyətlə də hər ikisinə belə edərəm." Muattib İmam aleyhissələmə: "Canım sənə fəda olsun, zalıma qarşı belə etməyin açıqdır amma məzlumun günahı nədir?" dediyində Hz. İmam Sadiq aleyhissələm belə buyurdular: "Çünki o da qardaşını barışa və özüylə əlaqə yaratmağa dəvət etmir. Atamın belə buyurduğunu eşitdim:  "Şiəmizdən olan iki adam döyüşdüklərində onlardan biri küssə məzlum olan şəxs yoldaşına dönüb aralarındakı küskünlük və incikliyin ortadan qalxması üçün "ey qardaş günahkar mənim" desin. Allahı Təala ədalətli hakimdir. Özü məzlumun intiqamını zalımdan alar."

   Məhəmməd aleyhimussalamın əhli-beytinin kasıb şiələrini təhqir etməyin; onları danlamayın; onlara lütf edin. Allahın, malınızda onlar üçün qərar etdiyi haqqı özlərinə verin; onlara lütfkarlıqda olun  Ali-  Məhəmməd aleyhimussalamın adıyla xalqın malını yeməyin. Çünki mən Hz. Sadiq aleyhissələmin belə buyurduğunu  eşitdim: "İnsanlar bizim haqqımızda üç qrupdur: Bir qrup Qaimimizin (İmam Mehdinin) zühur etməsi ümidiylə (onun hükumetinde) dünyamızdan bir şeyə çatmaq üçün bizi sevirlər; onlar sözlərimizi söyləyib əzbərləyirlər; lakin əməlimizə gəlincə qüsur edirlər. Allah onları cəhənnəmə atacaq. Bir qrup da bizim adımızla xalqın malını yemək üçün bizi sevərlər; sözümüzü dinlərlər;  əməl etməkdə də qüsur etməzlər; Allahı Təala onların qarınlarını odla dolduracaq; aclıq və susuzluğu da onlara müsəllət edəcək. Bir qrup da bizi sevərlər; sözlərimizi öyrənərlər; əmrlərimizə itaət edərlər; etdiyimiz əməllərə zidd hərəkətdə olmazlar  ; onlar bizdəndir; biz də onlardanıq."

Zəngin zənginliyi, kasıb da kasıblığı nisbətində köməkdə olmagı  tərk etməməlidir. Kim Allahın onun ən əhəmiyyətli  ehtiyacını  yerinə yetirməsini   diləsə,  ən    çox   ehtiyac  duydugu    malı,  Ali- Məhəmməd və  onların şiəsinə çatdırmalıdır. Sizə haqq söz deyildiyində əsəbiləşməyin. Haqq əhli, haqq sözü açıqca söylədiklərində onlara qızmayın. Çünki mömin özünə deyilən haqq sözə hirslənməz.

Hz. Sadiq aleyhissələmin hüzurunda olduğum  bir  vaxtda İmam aleyhissələm: "Ey Mufazzal, səhabələrin (yəni Kufədə olan şiələr) nə qədərdir?" deyə soruşduqlarında; belə dedim: Çox azdır. Kufəyə döndüyümdə şiələr mənə hücum edib; ətimi yedilər (yəni qeybətimi etdilər); şərəfimə toxundular; hətta  bəziləri mənə hücumda  etdi. Bəziləri məni vurmaq üçün Kufənin küçələrində tələ qurdular və heç bir böhtandan çəkinmədilər.

Bu hadisə Hz. Sadiq aleyhissələmə belə çatdı. Sonrakı il (Hicaza döndüyümdə) İmamla ilk qarşılaşdığımızda salamlaşdıqdan sonra belə buyurdular: "Ey Mufazzal, haqqında eşitdiyim bu deyilən sözlər nədir?" Cavabda: "Deyilən sözlərin mənə bir zərəri yoxdur." dedim. Hz. Sadiq buyurdular ki: "Bəli, o sözlər onların öz zərərinədir; hirslənirlərmi? Təəssüflər olsun onlara; səhabələrim çox azdır dediniz, xeyr, Allaha and olsun ki onlar bizim Şiəmiz belə deyildirlər; şiəmiz olsaydılar, sözündən hirslənib narahat olmazdılar. Allah bizim şiəmizi, onlarda olan sifətlərdən başqa sifətlərlə vasfetmiştir. Cəfər Sadiq Şiəsi dilini qorumalıdır. Yaradıcısı üçün çalışmalıdır. Əfəndisinə ümid etməli və Allahdan, qorxması lazım olan bir şəkildə qorxmalıdır. Təəssüflər olsun onlara; görəsən onların arasında, çox namaz qılmaqla yay kimi bükülən və ya şiddətli qorxudan ötəri çaşmışlara bənzəyən, huşu və huzudan korlar kimi olan, oruc tutmaqdan xəstələr kimi görünən və uzun davamlı susmaq və sükut etməkdən ötəri də karlara bənzəyən bir kimsə vardırmı? Görəsən onların arasında gecələri çox namaz qılmaqla və gündüzləri də oruc tutmaqla özünü zəhmətə salan və ya Allah qorxusundan və biz Əhli Beytin sevgisindən ötəri dünya ləzzəti və nemətlərindən özünü məhrum buraxan bir kimsə vardırmı? Onlar necə bizim şiəmiz ola bilərlər? Halbuki onlar bizim düşmənlərimizlə düşmənlik edirlər və bunu etməklə onların düşmənliyini daha da çoxaldırlar. Onlar (soyuqdan inləyib hırıldayan) itlər kimi hırıldıyor; qarğalar kimi ehtiras edirlər. Bil ki əgər onların sənə danlama və hücumlarından qorxmasaydım, evinə girib, qapını üzərinə bağlamağını və həyatda olduğun müddətcə üzlərinə baxmamanı əmr edərdim. Lakin yanına gəlirlərsə onları qəbul et. Allah onları özlərinə hüccet etmişdir; eyni zamanda onlarla da digərlərinə hücceti tamamlamışdır."

 DİQQETLİ OL! dünya, dünya nemətləri, dünya gözəllikləri və dünya mülkü sizi aldatmasın; bunların sizə bir faydası olmaz. Allaha and olsun ki öz əhlinə də bir faydası olmamışdır.

Aləmlərin Rəbbi Allaha həmd, mövlamız Məhəmməd Peyğəmbərə və pak Əhli Beytinə salat (rəhmət) olsun.               (TUHƏFUL-UQUL KİTABI)