Böyük İslam qadını, möminlərin anası, Allah Rəsulunun qiymətli arvadı Hz. Xədicə (r.ə) hicrətdən 68 il əvvəl, zadəgan bir ailədə dünyaya gəldi. Atası Huveylid, Qureyşin böyüklərindən və sərvət sahibi biri idi. Anası Fatimə isə Məkkənin tanınmış və iffətli qadınlarından sayılardı.
Cahiliyyət zamanında yaşamalarına baxmayaraq belə qiymətli ailədə yetişən Hz. Xədicə, elə şərəf, iffət və təmizlik dolu bir həyat yaşayırdı ki cəmiyyət içərisində "Tahirə" (təmiz) deyə məşhur olmuşdu. Halbuki nəfsi həvəslərini və şeytanı arzularını reallaşdırması üçün hər cür maddi imkana sahib idi.
O, hətta Müsəlman olmadan əvvəl də, insanın dəyər və üstünlüyünü pula, dünya malına, irqə, mövqeyə deyil, onda olan gözəl sifətlərə, insani və əxlaqi dəyərlərə bağlayırdı. O gün Məkkənin ən zəngin, ən irəli gələn şəxsiyyətlərinin (Əbu Süfyan, Əbu Cahillik, Akabe b. Əbi Muayt kimi) evlənmə təkliflərini rədd etmiş və gözü davamlı fəzilət, insanlıq, dürüstlük, sədaqət vs. sifətlərə bəzənmiş birini axtarmış və Allah Rəsulunu tanıyana qədər başqa biriylə evlənməyə könülü razılaşmamışdı. Lakin Elçisi Əkrəmlə tanış olduqdan sonra, Həzrətin kasıblıq və yetimliyinə baxmamış, şəxsən özü evlilik təklifini etmışdı.
Hz. Xədicənin bir başqa xüsusiyyəti isə o qiymətli insan ağıllı, bəsirət və dirayet sahibi oluşudur. Belə ki atasını cahiliyyət zamanında meydana gələn "Ficar" hərbində itirməsinin ardından, atasından qalan sərvəti böyük bir dirayet və bəsirətlə ticarətə atmış və gün geçtikce sərvətini artırmış və Məkkənin ən qabaqda gələn zənginləri arasına girmişdi.
Tarix Hz. Xədicənin sərvəti haqqında belə deyir: "Onun yalnız ticarət etdiyi mallarını 80 min dəvə daşıyırdı. Dörd yüz xidmətçi onun ticarət və sair işlərini icra etməklə vəzifəli idi."
Bu sərvətə sahib olan Hz. Xədicə kasıblara, düşkünlərə kömək etməyə də laqeyd yanaşmamış və bu adətini Rəsulullahla evləndikdən sonra da davam etdirmişdi."
Bəli, kiçik bir malını itirməklə dünyaları yıxılan və ya başqalarına ən kiçik bir şey verərkən canları çıxan, çoxlu insanların tam əksinə Hz. Xədicə bütün sərvətini Hz. Rəsulullahın ayağına tökmüş və onun uca hədəfi üçün yalnız öz sərvətini deyil, canını da həsr etmişdi və o uca hədəf uğruna bütün əziyyətlərə sevərək dözmüşdü.
Burada Hz. Xədicənin Hz. Rəsulullahla evlənmə hadisəsinə keçmədən əvvəl bunu xatırlatmamız lazımdır ki bir çox muhəqqiq alim və tarixçinin də dediyi və müxtəlif dəlillərlə isbat etməyə çalışdığı kimi, Hz. Xədicə Rəsulu Əkrəmdən (s. a. a) əvvəl kimsəylə evlənməmiş və bakirə olaraq Allah Elçisi ilə ilk evliliyini reallaşdırmışdır. Biz məqaləmizin sonunda bu iddianı dəlilləriylə birlikdə sizlərə isbat etməyə çalışacağıq inşallah.
Bəli dediyimiz kimi Hz. Xədicə uzun illər gözləmiş və bütün Qureyş qəbilələrinin böyüklərini rədd edərək Rəsulullah kimi mənəvi dəyərlərlə təchiz edilmiş birini axtarmış və qarşılaşınca da şəxsən özü evlənmə təklifində olmuşdu. Diger yandan Allah Elçisi də Hz. Xədicə özündən bir xeyli yaşlı olmasına baxmayaraq, onda gördüyü fəzilət, iffət və insani dəyərlərdən ötəri onun evlilik təklifinə sevə-sevə müsbət cavab vermiş və evlənmişdi.
Bəzi qərbli yazarlar, İslama və Rəsulullaha olan düşmənliklərindən ötəri, Allah Rəsulunun Hz. Xədicənin sərvətindən ötəri onunla evləndiyi ortaya sürmüşlər. Halbuki Rəsulullahın həyatını az da olsa araşdıranlar bilirlər ki Rəsulullahın əsla dəyər vermədiyi şeylərdən biri də dünya malı idi. Qaldı ki evlənmə təklifində olan, şəxsən Hz. Xədicənin özü idi, Rəsulullah (s. a. a) deyil. Sonra Rəsulu Əkrəmin evləndikdən sonra Hz. Xədicəyə göstərdiyi sevgi və hörmət (ki bu Hz. Xədicənin ölümündən sonra belə bütün istiliyiylə davam etmiş və hətta bu vəziyyət bəzi digər xanımlarının qısqanclıq duyğularını qabartmış və Rəsulullaha etiraz etmişdiler) ən açıq şəkildə Allah Rəsulunun Hz. Xədicənin sərvəti deyil, fəzilət və insani dəyərlərindən ötəri onunla evləndiyini göstərir. Evləndikdən sonra də Hz. Xədicə, könüllü olaraq sərvətini İslam yoluna xərcləmiş və heç bir zaman Rəsulullah bu mövzuda bir təklifdə olmamışdı. Necə ki bu sərvətin hamısı İslami hədəflər uğruna xərclənmiş və özlərinə heç bir şeyi yığmamışlar idi.
İndi təkrar Hz. Xədicəylə Rəsulu Əkrəmin (s. a. a) evlənmə hadisəsinə dönək. Əvvəl də dediyimiz kimi, bu iki böyük şəxsiyyəti bir-birinə yaxınlaşdıran və həyatlarını birləşdirmələrinə vəsilə olan şey, əsla maddi deyil, hamısıyla mənəvi və İlahi məqsədlərdən ibarət idi. İndi bu iddiamızı sübut edən dəlillərdən yalnız bir neçəsini sizlərə köçürməklə kifayətlənəcəyik:
1-Hz. Xədicənin köləsi olan və Hz. Məhəmmədlə (s. a. a) ticarət səfərinə çıxan Meysere adlı şəxs, səfər əsnasında Qureyş Əminində gördüyü kəramətləri və Şam rahibindən onun haqqında eşitdiyi sözləri Xədicəyə izah edərkən Hz. Məhəmmədə qarşı içində həddindən artıq bir sevgi duyaraq belə deyirdi: "Yetər artıq Meysere! Məhəmmədə qarşı sevgimi iki qat artırdın; get səni azad etdim; arvadın da sənin olsun; ayrıca iki yüz dirhəm, iki at və bir qiymətli paltarı sənə bağışladım." Ondan sonra Meyseredən eşitdiklərini Ərəbin məlumatılı siması Varaka b. Nevfelə izah edir; Nevfel də: "Bu kəramətlərin sahibi Ərəbi Peyğəmbərdir" deyirdi.
2-Bir gün Hz. Xədicə evində oturmuş, nökər və kölələri ətrafını qucaqlamışdı. Bir Yəhudi alimi də o məclisdə ıdı. Bu sırada Qureyş gənci (Hz. Məhəmməd (s. a. a) ) Xədicənin evinin yanından keçirdi. Yəhudi aliminin gözü Peyğəmbərə sataşdi. Peyğəmbərdən bir neçə dəqiqəliyinə məclisə qatılmasını istədi. Rəsulu Əkrəm (s. a. a) Yəhudi aliminin xahişi üzərinə məclisə qatıldı. Hz. Xədicə Yəhudi aliminə dönərək belə dedi: "Əgər onun əmiləri sənin bu istintaq və təftişlərindən xəbərdar olsalar, şübhələnər və pis bir reaksiya verərlər; çünki onlar qardaş oğluları barəsində Yəhudilərdən qorxurlar." Yəhudi alimi bu sözləri eşidincə "Sən nə deyirsən? Məhəmmədə kim zərər verə bilər? Halbuki Allah onu, peyğəmbərliyin xətmi və xalqın hidayəti üçün seçmişdir" dedi. Xədicə, "Onun belə bir mövqeyə çatacağının dəlili nədir?" deyə soruşduqda, o bu cavabı verdi: "Mən axır zaman peyğəmbərinin əlamətlərini Tövratda oxumuşam. Onun əlamətlərindən bəziləri belədir: Onun atası və anası ölər; babası və əmisi onu himayələri altına alarlar. O Qureyşdən bir qadınla evlənər." Sonra Xədicəyə dönərək belə dedi: "Nə xoşbəxt onun yoldaşı olma iftixarını əldə edən qadına!"
3-Ərəb alimlərindən olan Xədicənin əmi uşağı Varakanın əhdeyn (Tövrat və İncil) kitabları haqqında çox məlumatı vardı. Varaqa dəfələrlə belə demişdi: "Qureyşdən bir adam, Allah tərəfindən insanları hidayət etmək üçün vəzifələndiriləcək və Qureyşin zəngin qadınlarından biriylə evlənəcək." Xədicə də Qureyşin zəngin qadınlarından olduğu üçün Varaqa hərdənbir ona, "Bir gün gəlir ki yer üzünün ən üstün, ən şərəfli kişisiylə evlənərsən" deyirdi.
4-Bir gecə Hz. Xədicə yuxusunda günəşin Məkkə üzərində döndüyünü və yavaş yavaş aşağı enərək onun evinə girdiyini gördü. Yuxusunu Varaqaya izah etdi. Varaka onun yuxusunu belə təbir etdi: "Şöhrəti aləmi tutacaq böyük biriylə evlənəcəksən."
İşdə bütün bunlar və Allah Rəsulunun xariqüladə şəxsiyyəti və mənəvi fəzilətləri, Hz. Xədicənin illərdir arzuladığı və o yaşa qədər gözlədiyi yeganə insanı ona tanıtmışdı. Hz. Xədicə, belelelikle Hz Məhəmməd (s. a. a) ilə evlənməyə qərar verərək, bir vasitəylə bu arzusunu ona bildirdi. Rəsulu Əkrəm də, onda olan dəyərləri, onun fəzilət, iffət və dirayetini bildiyi üçün bu istəyinə müsbət cavab verdi.
Evlənmənin necə reallaşdığı haqqında tarixçilər belə yazırlar: Hz. Xədicənin şəxsən özü bu evliliyə meylli olduğunu açıqlayaraq belə demişdi: "Əmi oğulu! Mən sənin öz qövmün arasında olan izzət və əzəmətin, doğruluğun əmanədtarlığın və gözəl xasiyyətin üçün səninlə evlənmək istəyirəm." Qureyşin Əmini də ona belə cavab vermişdi: Əmilərimə xəbər verib onlara məsləhətləşməm lazımdır." Bu bəzi tarixçilərin yazdığıdır. Lakin tarixçilərin çoxu Hz. Xədicənin mesajını Aliyye qızı Nəfsənin bu şəkildə Peyğəmbərə çatdırdığını yazırlar:
"Ya Məhəmməd! Nə üçün həyatını təmiz bir həyat yoldaşiyla işıqlandırmırsan? Əgər səni gözəlliyə sərvətə, şərafət və izzətə dəvət etsəm qəbul edər sənmi? Peyğəmbər: "Kimi nəzərdə tutursan?" dəyincə, "Xədicəni" deyə cavab verdi. Peyğəmbər belə buyurdu: "Xədicə bu işə razı olarmı? Onunla aramızda çox fərq vardır! Nəfsə, "Mən onu razı edərəm; yetər ki sən bir vaxt təyin et də Xədicənin vəkili Əmr b. Əsəd ilə sənin qohumların bir yerə toplanılsınlar və nikah mərasimini yerinə yetirsinlər" dedi.
Rəsulu Əkrəm bu barədə qiymətli əmisi Əbu Talibə məsləhətləşdikdən sonra, Qureyş böyüklərinin də qatıldığı görkəmli bir yığıncaq təşkil edildi. Əvvəl Əbu Talib Allaha həmd ü sənayla başlayan bir xütbə oxuyaraq qardaş oğlunu tanıtdı. Ardından Xədicənin qohumlarından olan Varaka b. Nofel də bir xütbə oxuyaraq Hz. Məhəmmədin və qövmünün üstünlük və fəzlini etiraf edib bu evliliyə razı olduqlarını elan etdi. Nikah əqdı oxundu və mehriye olaraq dörd yüz dinar və ya bəzi rəvayetlere görə iyirmi dəvə təyin edildi və beləcə izzət, fəzilət və səadət dolu bir həyatın təməli atılmış oldu.
Bu mübarək evlilik təqribən 15 il davam etdi və Hz. Xədicə 65 yaşında ikən gözlərini dünyaya bağladı və şərəf, izzət və iftixar dolu bir həyatı geridə buraxdı. Hz. Rəsulu Əkrəm (s. a. a), Hz. Xədicə həyatda olduğu müddətcə başqa biriylə evlənməmiş və ona olan sonsuz hörmət və məhəbbətini beləcə ortaya qoymuşdu.
Hz. Xədicə, Rəsulu Əkrəm (s. a. a) peyğəmbərliyə seçilər seçilməz ona iman etmiş və beləcə ilk Müsəlman qadın olma iftixarını da digər iftixarlarına əlavə etmişdi. O uca qadın, Allah Rəsuluna (s. a. a) iman etdikdən sonra daim Rəsulullahın yanında olmuş və bu böyük vəzifəsində var gücüylə ona köməkçi olmağa çalışmışdı. Bu istiqamətdə bütün qınamalara, bütün əziyyətlərə, işgəncələrə dözmüş və uzun müddət Məkkədə ilk Müsəlman olan kişi Hz. Əli (ə.s) ilə birlikdə tək başlarına Rəsulullahın yanında iştirak edərək, onunla birlikdə müşriklərin gözü qarşısında Məscid-ül Haramda namaza durmuş və bütün bir küfr və şirk cəbhəsinə qarşı dayanmışdılar.
Hz. Xədicənin bir başqa xüsusiyyəti, Allah Rəsulunun mübarək nəsilinin ondan davam etməsidir. Çünki Hz. Mariyə xaric ( onun oğulu İbrahim kiçik yaşda vəfat etmişdir) digər xanımlarının heç birisinin uşağı olmamışdır.
Bəli Hz. Xədicə, Fatimə kimi bir övladı dünyaya gətirmə səadətinə nail olmuş və Rəsulullahın mübarək nəsili özündən davam etmiş və hamısından əhəmiyyətlisi on bir günahsız imamın böyük anası olma şərəfini qazanmışdır. Hz. Xədicənin kişi övladları isə kiçik yaşda dünyadan getmiş və yaşamamışlar. Hz. Xədicəyə isnad edilən Zeynəb, Ümmi Külsüm və Rukayye adlı qızlar haqqında isə ixtilaf vardır. Bəziləri onların da Hz. Xədicə və Hz. Peyğəmbərin övladları olduğunu söyləmiş; bəziləri isə Hz. Xədicənin əvvəldən başqalarıyla evləndiyini söylədikləri üçün onların Hz. Xədicənin əvvəlki ərlərindən olduqlarını və beləcə Hz. Məhəmmədin ögey övladları olduğunu söyləmişlər. Ancaq sonra da isbat edəcəyimiz üzrə Hz. Xədicə əvvəldən evlənmədiyi üçün bu görüş səhvdir.
İnşallah dəlilləriylə isbat edəcəyimiz üzrə bu qızlar Hz. Xədicənin bacısı "Hala"nın ərinin qızlarıdır ki ərinin vəfat etməsi üzərinə onlarla birlikdə bacısı Hz. Xədicənin himayəsi altına girmiş; daha sonra Hala da vəfat edincə Hz. Xədicənin kefaleti altında qalan qızlar, Hz Xədicə Rəsulullahla evləndikdən sonra Allah Rəsulunun kefaleti altına girmiş və onların səadət xanalarına intiqal etmişlər. Biz, mövzunun dağılmaması üçün bu hissəni məqalənin sonunda ayrıca olaraq ələ alıb dəlilləriylə birlikdə isbat etməyə çalışacağıq.
Burada Hz. Xədicənin mövqe və fəzilətinin daha yaxşı başa düşülməsi üçün Rəsulullahın bəzi hədislərini nəql etməyi uyğun bilirik:
Bir hədisində belə buyurmuşdur: "Xədicə cənnətin fəzilətli qadınlarındandır."
Hz. Əli (ə.s) dən belə nəql edilmişdir: "Rəsulullah (s. a. a) bir gün xanımlarının yanında Xədicədən danışaraq ağladı. Buna qısqanan Aişə: "Bəni Esedin bu qırmızı, qoca qadınının neyinə ağlayırsan? Allah sənə daha gənc birini nəsib etməmişmi?" deyə etiraz etdı. Allah Elçisi buna çox narahat oldu; belə ki başının tükləri titrəməyə başladı və belə buyurdu: "Xeyr Allaha and olsun ki, Xədicədən daha yaxşısını mənə nəsib etməmişdir. O, qorxu və böhran dolu bir zamanda mənə iman etdi və İslam yolunda hər cür fədakarlıqdan və mənə köməkdən geri dayanmadı."
Yenə belə buyurmuşdur: "Allaha and olsun ki, Allah mənə Xədicədən daha yaxşısını nəsib etməmişdir; hər kəs məni inkar etdiyi sırada, o mənə iman etdi. Hər kəs məni yalanladığı zaman, o məni təsdiq etdi. İnsanlar məni mallarından məhrum buraxdıqları sırada, o, öz sərvətiylə mənim köməyimə qaçdı. Allah, ondan mənə övlad nəsib etdi (başqa xanımlarımdan deyil)."
Bəli Allah Elçisi Hz. Xədicəni vəfatından sonra da heç bir zaman unutmaz və hətta Xədicənin dostları və yoldaşlarına də fövqəladə hörmət göstərər və davamlı onlara hədiyyələr göndərər və yaxşılıq edərdi .
Hz. Xədicəyə fəzilət və üstünlük olaraq bu yetər ki Allahı Təala Cəbrayıl (ə.s) vasitəsiylə ona salam göndərird
Bəli Allah Rəsulunun gözündə belə uca bir mövqe və dəyər sahibi olan və onun ən böyük köməkçilərindən sayılan birinin, ayrılığı və vəfatı da çox təbiidir ki onun dərindən yaralanmasına və kədərlənməsinə səbəb olsun. Necə ki də elə olmuş və Rəsulullah (s. a. a) Hz. Xədicə ilə birlikdə, digər böyük himayəçisi Hz. Əbu Talibi də eyni ildə itirincə o il "Hüzn İli" deyə adlandırılmışdır.
Artıq iki böyük himayəçi, axirət yurduna köçmüş, amma hər biri yerinə bir başqa himayəçini buraxıb getmişlər idi. Əbu Talib, oğulu Hz. Əlini (ə.s) və Xədicə, qızı Hz. Fatiməni (ə.s). Artıq bu vəzifə onların çiyinlərinə ağırlıq etməkdə idi.
Allah Elçisi xəstələnib ölüm döşəyinə düşən Hz. Xədicənin başına gəlib onu belə müjdələmişdi: "Ey Xədicə, sevin ki Allah səni İmran qızı Məryəm və Fironun arvadı Asiye ilə bərabər etmişdir."
Allahın salamı rəhmət və bərəkəti o uca İslam qadınının üzərinə olsun və bizi onun və qızı Fatimənin, ərinin və övladlarının yolundan ayırmasın və qiyamətdə şəfaətlərinə nail etsin.
Bəli Hz. Xədicə, həyatının bütün istiqamətləriylə, iffəti, həyası, təqva və təmizliyi, ibadət və itaəti, fədakarlıq və dünyaya meylsizliyi, ərinə olan itaət və təslimiyyəti və Allah yolunda ona köməyiylə və yetişdirdiyi övladlarıyla bizlər üçün böyük nümunədir.
