Bir kimsənin yetkin olmadan əvvəl İmamet mövqesinə çatması mümkün müdir? İmam Cevad (ə.s.) 203 ilində İmam olduqdan sonra bu məsələ çox ciddi bir şəkildə Elmi kəlamı müzakirələrdə mövzu edilməyə başlandı və sonraları 220 hicri ilində İmam Hadı (a.s.)ın imameti və ondan sonra da Hz. Mehdi (a.f.)ın imametiyle əlaqədar olaraq tam zirvəyə qalxdı.
203 ilində İmam Riza (a.s.)ın şəhidliyindən sonra O həzrətin tək oğlu olan İmam Cevad də. s.) səkkiz və ya doqquz yaşında olduğundan ötəri şiələr dərin bir narahatlığa düşdülər. Bəzi tarixçilərin yazdığına görə, bu barədə şiələr arasında ixtilaf meydana gəldi, digər şəhərlərdəki şiələr də nə edəcəklərini bilmədilər. [6] Bunun üçün də onlardan bəzisi Abdürrahman b. Haccacın evində toplanaraq ağlamaya, sızlamağa başladılar.
İmanın ən əhəmiyyətli rüknünü məsum İmama itaət etmək olaraq bilən, fiqhi və dini problemlərlə qarşılaşdıqlarında günahsız İmama müraciət edən şiələr üçün bu məsələ böyük bir əhəmiyyət daşımaqda idi və bu problemi həll etmək məcburiyyətində idilər. İmam Riza (a.s.)ın oğulu İmam Cavad (a.s.)ı öz yerinə İmam olaraq təyin etdiyini qəti olaraq şiələr bilirdilər ancaq İmam Cavad (a.s.)ın yaşının kiçik olmasından qaynaqlanan bu problem/sualın, əmin və mutmain olmaları üçün daha sıx bir təhqiq etməyə məcbur edirdi, onları.
İmam Cevad (a.s.)ın imametiyle əlaqədar olaraq İmam Riza (a.s.)dan geriyə qalan naslar arasında xüsusilə belə xatırladılmışdır:
İmam Riza (ə.s.), kiçik yaşdakı oğulu İmam Cavad (a.s.)ı öz yerinə İmam olaraq təyin etmiş və bu iş üçün daha geniş bir fürsət varkən bunun üzərində israrla dayanmışdı. Hətta İmam Riza (a.s.)ın bəzi səhabələri İmam Cavad (a.s.)ın yaşının kiçik olduğuna diqqət çəkincə İmam Riza(ə.s.), Hz. İsa .(a.s.)ın süd əmdiyi bir dövrdə peyğəmbər olduğunu xatırlatmış və belə buyurmuşdu: "İsa (ə.s.) peyğəmbərliyə seçildiyində mənim oğulumdan daha kiçik idi.
Şübhəsiz ki İmam Riza (a.s.)ın şəhidliyindən sonra O həzrətin şiələri arasında meydana gələn sarsılma və qərarsızlıq, onların bəzilərinin İmam Riza (a.s.)ın qardaşı olan Abdullah b, Musanın ətrafına toplanmasına səbəb oldu. Lakin bunlar da dəlil görmədən kimsəni İmam qəbul etmədiklərindən ötəri onların bir qisimi Abdullaha bəzi suallar yönəltdilər və cavab verə bilmədiyini görüncə də onu tərk ettilər.
Onların bir qrupu da İmam kazim (a.s.)da dayanan Vəqfiyəyə qatıldılar. Nəvbahtiyə görə bu iki meylin hər ikisinin nə səbəbi, onların, yetkin olmağı imametin şərtlərindən biri olaraq bilmələri idi.
Bunlarla birlikdə şiələrin çoxu İmam Cavad (a.s.)ım imametini qəbul etdilərsə də onların bəzisi İmamın yaşının kiçik olduğunu İmam Cavad (a.s.)ın özünə söylədilər və İmam Cevad (ə.s.) isə onların cavabında, Hz. Süleyman (a.s.)ın Davud (a.s.)ın yerinə keçdiyinə işarə edib belə buyurdu: Hz. Süleyman (ə.s.) uşaqlıq dövründə, qoyunları otardığı bir zamanda Hz. Davud (ə.s.) onu öz yerinə keçirdi və bəni İsrailin abid və alimləri onun bu əməlini inkar edirdilər.
Navbahtinin yazdığına görə Əbu Cəfər (a.s.)ın imametine inananlar, Yəhya b. Zekeriyanın məsələsinə, İsa (a.s.)ın süd əmdiyi bir dövrdə peyğəmbər oluşuna, Yusuf (a.s.)ın hekayəsinə və Hz. Süleyman (a.s.)ın elminə söykənirdilər. Və bu saydıqlarımız da bunu göstərir ki, Allahın hüccetleri buluğ çağına çatmadan da heç bir təhsil və təhsil almadan, ledünni olaraq elm sahibi ola bilərlər.
İmamıyyə şiələri bir tərəfdən imametin ilahi təqdir olmasını göz önündə tuturdular, buna görə də İmamın yaşının kiçik olması qətiliklə onların inancında bir xələl və bir sarsılma meydana gətirə bilməzdi və başqa bir tərəfdən də əhəmiyyətli olan tək şey, bu ilahi ölçünün imamların elmində zühur etməsi idi. Həqiqətdə İmamlar şiələrin bütün suallarını cavablandıracaq bir mövqedə idilər. Bunun üçün də onlar bütün İmamlar haqqında bu əsli güdüb İmamlara müxtəlif suallar yönəldirdilər və soruşduqları suallara razı salıcı cavab aldıqlarında (və imameti haqqında nas da mövcud olduğunda) onu günahsız İmam olaraq qəbul edirdilər.
İmam Cavad (a.s.)ın yaşının kiçik olduğu nəzərə alındığında Onun haqqında da belə bir araşdırmanın edilməsi və müxtəlif sualların ONA yönəldilməsi daha zəruri görünməkdə idi. Bu məbna istiqamətində şiələr müxtəlif yerlərdə və fürsət gəldiyincə İmam Cavad (ə.s.) haqqında belə bir araşdırma etdilər və ondan sonra da şiələrin az qala hamısı -çox az kəslər xaric- xatircəm bir şəkildə Onun imametini qəbul etdilər.
Bu barədə bunu ifadə etməliyik ki: Bir az əvvəl də toxunduğumuz kimi, şiələr İmam Cevad (a.s.)ın imamet məsələsini təhlil etmək içib bir yerə toplaşdılar. İmam Riza (a.s.)ın etimad etdiyi şiələrdən biri olan Yunus b. Əbdürrəhman "İmam Cevad (ə.s.) böyüyənə qədər nə etməliyik?" dedi. Bu sırada Rayyan b. Tam etiraz edərcəsinə yerindən qalxıb belə dedi: "Sən zahirde İmam Cevad (a.s.)ın imametine inanmış göstərirsən özünü, ancaq qəlbində Onun imameti haqqında şübhə etdiyin aydındır. Əgər ONun imameti Allah tərəfindən isə O bir günlük uşaq belə olsa bizim böyüyümüz, şeyximiz yerindədir; lakin əgər Allah tərəfindən olmasa hətta min il belə yaşamış olsa bizim üçün başqalarıyla bir fərqi yoxdur." Oradakı şiələr ayağa qalxıb Reyyanı susdurdular... Beləliklə həcc mövsümündə Bağdaddakı və digər şəhərlərdəki şiə alimləri bir araya, toplanıb, səksən nəfərlik bir qrup meydana gətirərək Mədinəyə getdilər, əvvəl Abdullah b. Musanın yanına getdilər, lakin axtardıqlarını onda tapa bilməyincə ayrıldılar və İmam Cevad (a.s.)ın hüzuruna gəldilər. İmam Cevad (ə.s.) onların bütün suallarını cavablandırdı, onlar da İmametin və ilahi elmin əlaməti olan bu cavabları eşidincə çox sevindilər.
İkinci bir dəfə şiələr müxtəlif bölgələrdən gəlib İmamın yanında toplandılar və burada da çox müxtəlif mövzular haqqında İmama suallar soruşdular və İmam da onların bütün suallarını cavablandırdı. İmam bu sırada on yaşında idi. Bu rəqəmdə bir az mübaliğə edilmiş olması da olabiləcəkdir lakin rəvayətdən aydın olan bunlardır:
a - Şiələr İmamın elmi vəsiləsiylə onun imametini qəbul etməkdə israr edirdilər.
b - İmamın yaşı kiçik idi, amma imameti Allah tərəfindən olduğu üçün şiələrin elmi və fiqhi suallarını gözəl bir şəkildə cavablandırdı.
Şeyx Müfid -İmam Riza (a.s.)ın şəhidliyindən sonra bəzi şiələrin İmam Cevad (a.s.)ın imametini inkar edib Vakifiye inancına əyilmələrinə və bir qisiminin də Əhməd b. Musanın imam olduğuna inandıqlarına toxunaraq- şiələrin böyük bir əksəriyyətinin qəbul etdiyi İmam Cevad (a.s.)ın imameti üzərində təkidlə dayanıb, onun isbatı üçün də əqlı dəlilə əlavə olaraq Hz. İsa (ə.s.) haqqında nazil olan ayələrə istidlal edir. Eyni şəkildə Rəsulullah (s.a.a.)ın İmam Əli (a.s.)ı buluq çağına çatmadan İslama dəvət etməsinə də toxunur, halbuki ONun yaşındakı başqa uşaqlara belə bir dəvətdə olmamışdır. Şeyx Müfidin, görüşünün səhih olduğuna dair gətirdiyi başqa bir şahid də Peyğəmbərin Həsən və Hüseyni, uşaq olduqları halda mübahale hadisəsində özü ilə aparmasıdır.
İmamet məsələsində əhəmiyyətli olan şey bir əvvəlki İmamın, sonrakı İmamın imameti haqqında nəssının(aşkar bir delil) olmasıdır, ki Şeyx Müfid də İmam Riza(as.)ın, İmam Cavad (a.s.)ın imameti haqqındakı nəssı İmam Riza (a.s.)ın yaxın və böyük səhabələrinin bəzilərindən nəql edərək o nassın rəvayətçilərini belə sıralayır:
Əli b. Cəfər b. Məhəmməd əsSadik (ə.s.)
Safvan b. Yəhya
Muammer b. Hallad
Hüseyn b. Beşşar
İbni Qıya bilmə əl-Vasıti
Həsən b. Cahm
Əbu Yəhya əssənəni
əl-Hayrati
Yəhya b. Həbib b. əz-Ziyat və digər bir çox kəslər.
Şeyx Müfid bu şəxslərin bəzisinin rəvayətini "İrşad" kitabında zikr etmişdir və Ustad Atarudi isə az qala onların hamısını Müsned'ül İmam'il Cevad kitabında bir araya toplamıştır' Allame Məclisi də Bihar'ül Envar kitabında O həzrətin imameti haqqındakı nasları zikr etmək məqsədiylə xüsusi bir fəsil açmışdır.
Bu rəvayətlərdən yaxşıca aydın olmaqdadır ki İmam RİZA (ə.s.) dəfələrlə və qarşılaşdığı müxtəlif münasibətlərdə, oğulunun imametini xatırlatmış və öz böyük səhabələrini də hadisədən xəbərdar etmişdir. Həqiqətdə İmam Riza (a.s.)ın çoxu səhabələrinin o İmamın buyruqlarına söykənərək İmam Cavad (a.s.)ın imametinde israr etmələrinin özü İmam Cavad (a.s.)ın imametinin hakkaniyetini ən yaxşı bir şəkildə isbat etməkdədir. Çünki şiənin böyükləri, fəqihleri və hədisçiləri, imamların imametini qəbul edərkən böyük bir vasvasılıq göstərir və əvvəldən də toxunduğumuz kimi nassın olmasıyla birlikdə fərqli elmi suallar soruşduqdan sonra onların imametini qəbul edirdilər.
Комментариев нет:
Отправить комментарий